Giriş
Bir makaleyi Q1 dergide yayımladınız ama Scopus’ta Q2 görünüyor mu? InCites’ta percentile değeriniz nedir? CiteScore ile Impact Factor neden farklı? Akademik performans ölçümü, farklı platformlarda farklı metriklerle yapılıyor ve bu karmaşa araştırmacıları zorluyor. Önceki yazılarımızda Impact Factor, SJR ranking, h-index gibi temel metrikleri incelemiştik. Bu yazıda, tüm akademik ölçüm kriterlerini, hangi platformdan hangi veriye ulaşabileceğinizi ve bunların nasıl yorumlanacağını tek bir rehberde toplayacağız.
Temel Kavramlar: Quartile, Percentile ve Ranking
Quartile (Çeyreklik) Nedir?
Quartile (Q), dergileri kendi alanlarında dörde bölen sıralama sistemidir:
- Q1: En iyi %25’lik dilim (75-100 percentile)
- Q2: İkinci %25’lik dilim (50-75 percentile)
- Q3: Üçüncü %25’lik dilim (25-50 percentile)
- Q4: Son %25’lik dilim (0-25 percentile)
Önemli: Bir dergi farklı kategorilerde farklı quartile’da olabilir. Örneğin, bir dergi “Kardiyoloji”de Q1, “Genel Tıp”ta Q2 olabilir.
Percentile (Yüzdelik Dilim) Nedir?
Percentile, daha hassas bir sıralamadır. 1-100 arası değer alır:
- 99. percentile: Alanının en iyi %1’i
- 90. percentile: En iyi %10’u
- 75. percentile: Q1’in alt sınırı
- 50. percentile: Medyan (ortanca)
JIF Quartile vs Subject Category Quartile
- JIF Quartile: Tüm dergiler arasında Impact Factor sıralaması
- Category Quartile: Sadece kendi alanındaki dergiler arasında sıralama
- Best Quartile: Birden fazla kategorideki en iyi quartile değeri
📊 Web of Science (WoS) Ekosistemi
1. Web of Science Core Collection
Erişim: www.webofscience.com (Kurumsal abonelik gerekli)
Temel Özellikler:
- 21.000+ dergi
- 1900’den günümüze arşiv
- Haftalık güncelleme
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
- Makale atıf sayısı
- Times cited (Toplam atıf)
- h-index (Author search ile)
- Citing articles (Atıf yapan makaleler)
- Related records
- Citation network
Nasıl Kullanılır:
- Basic Search veya Advanced Search
- Analyze Results ile detaylı analiz
- Citation Report oluşturma
- Create Alert ile takip
2. Journal Citation Reports (JCR)
Erişim: jcr.clarivate.com
Temel Özellikler:
- Impact Factor’ün resmi kaynağı
- 12.000+ SCI/SSCI dergi
- Yıllık güncelleme (Haziran)
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
Impact Factor Metrikleri:
- 2-Year Impact Factor: Klasik IF
- 5-Year Impact Factor: Uzun dönem etki
- Impact Factor Without Self Cites: Öz-atıf hariç
- Article Influence Score: Atıf kalitesi
Quartile ve Percentile:
- JIF Quartile: Q1-Q4 (Her kategori için ayrı)
- JIF Percentile: 0-100 arası hassas sıralama
- Rank in Category: Kategori içi sıra (örn: 15/203)
Diğer JCR Metrikleri:
- Immediacy Index: Yayın yılı atıfları
- Cited Half-Life: Atıfların yarı ömrü
- Eigenfactor Score: Prestij ağırlıklı etki
- Normalized Eigenfactor: Boyut normalize edilmiş
JCR’de Quartile Nasıl Bulunur:
- Journal Profile’a gidin
- “Rank by Journal Impact Factor” bölümü
- Her kategori için ayrı Q değeri görünür
- En iyi quartile “Best Quartile” olarak işaretlenir
3. InCites
Erişim: incites.clarivate.com
Temel Özellikler:
- Kurumsal performans analizi
- Benchmarking (Kıyaslama)
- Araştırma değerlendirme
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
Makale Düzeyinde:
- Category Normalized Citation Impact (CNCI): Alan normalize atıf
- CNCI > 1: Dünya ortalamasının üstünde
- CNCI = 1: Dünya ortalaması
- CNCI < 1: Dünya ortalamasının altında
- Journal Normalized Citation Impact (JNCI): Dergi normalize atıf
- Percentile in Subject Area: Alan içi yüzdelik dilim
- Industry Collaboration Impact: Endüstri işbirliği etkisi
Yazar/Kurum Düzeyinde:
- Average Percentile: Ortalama yüzdelik dilim
- % Documents in Q1: Q1 yayın oranı
- % Highly Cited Papers: Top %1 makale oranı
- % Hot Papers: Son 2 yılın hit makaleleri
- International Collaboration %: Uluslararası işbirliği
InCites Percentile Hesaplama:
- Percentile = 100 × (1 – (Rank/Total))
- Örnek: 1000 makaleden 50. sırada = 95. percentile
4. Essential Science Indicators (ESI)
Erişim: WoS içinden veya InCites üzerinden
Temel Özellikler:
- 22 geniş araştırma alanı
- Son 10 yıllık veri
- İki ayda bir güncelleme
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
- Highly Cited Papers: Top %1 (alan ve yıl bazında)
- Hot Papers: Son 2 yılda top %0.1
- Research Fronts: Yükselen araştırma alanları
- Top Papers: En çok atıf alan makaleler
- Highly Cited Researchers: Etkili araştırmacılar listesi
5. Publons (WoS Researcher Profile)
Erişim: publons.com (Ücretsiz, ORCID ile bağlantılı)
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
- Verified peer review kayıtları
- WoS h-index
- Toplam atıf sayısı
- Yayın listesi (WoS’tan otomatik)
🔍 Scopus Ekosistemi
1. Scopus Ana Platform
Erişim: www.scopus.com (Kurumsal abonelik)
Temel Özellikler:
- 40.000+ dergi
- 1970’ten günümüze (bazı dergiler 1823’e kadar)
- Günlük güncelleme
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
- Field-Weighted Citation Impact (FWCI)
- Citation benchmarking
- h-index (Author profile)
- CiteScore metrics
- PlumX Metrics (Altmetrics)
Scopus’ta Quartile YOK, Ancak:
- CiteScore Percentile VAR
- SJR Quartile için SCImago’ya yönlendirir
- Sources bölümünde CiteScore rank görünür
2. SCImago Journal Rank (SJR)
Erişim: www.scimagojr.com (ÜCRETSİZ)
Temel Özellikler:
- Scopus verilerine dayalı
- Ücretsiz erişim
- Yıllık güncelleme
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
SJR Metrikleri:
- SJR Score: Prestij ağırlıklı etki puanı
- SJR Quartile: Q1-Q4 (Her kategori için)
- SJR Best Quartile: En iyi kategori quartile’ı
- H-index (dergi): Derginin h-index değeri
Diğer SCImago Metrikleri:
- Total Docs: Toplam yayın sayısı
- Total Refs: Toplam referans
- Cites/Doc (2 years): 2 yıllık atıf ortalaması
- % International Collaboration: Uluslararası işbirliği
- % Not Own Journal: Öz-atıf dışı oran
SCImago’da Quartile Bulma:
- Journal Search yapın
- Journal Profile sayfasında
- “Quartiles” grafiği her yıl için Q değerini gösterir
- Subject Category bazında ayrı Q değerleri
3. CiteScore (Scopus Metrics)
Erişim: Scopus içinden veya journalmetrics.scopus.com
CiteScore Metrikleri:
- CiteScore: 4 yıllık atıf / 4 yıllık yayın
- CiteScore Percentile: 0-99 arası (Quartile yerine)
- 75-99: Q1 eşdeğeri
- 50-74: Q2 eşdeğeri
- 25-49: Q3 eşdeğeri
- 0-24: Q4 eşdeğeri
- CiteScore Rank: Kategori içi sıralama
- CiteScore Tracker: Güncel yıl tahmini
CiteScore vs Impact Factor Farkları:
- CiteScore: 4 yıllık pencere
- Impact Factor: 2 yıllık pencere
- CiteScore: Tüm belge türleri
- Impact Factor: Sadece makale ve review
4. SciVal
Erişim: www.scival.com (Kurumsal abonelik)
Temel Özellikler:
- Kurumsal araştırma analizi
- Stratejik planlama aracı
- 20.000+ kurum verisi
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
Yayın Metrikleri:
- Publications in Top Journal Percentiles:
- Top 1% dergiler
- Top 5% dergiler
- Top 10% dergiler
- Top 25% dergiler (Q1 eşdeğeri)
- Field-Weighted Citation Impact (FWCI)
- Outputs in Top Citation Percentiles:
- Top 1% most cited
- Top 5% most cited
- Top 10% most cited
İşbirliği Metrikleri:
- Academic-Corporate Collaboration
- International Collaboration
- National Collaboration
- Institutional Collaboration
5. PlumX Metrics
Erişim: Scopus içinde veya plu.mx
Altmetrik Kategoriler:
- Citations: Akademik atıflar
- Usage: İndirme, görüntüleme
- Captures: Bookmark, favori
- Mentions: Haber, blog, sosyal medya
- Social Media: Tweet, Facebook, Reddit
📈 Diğer Önemli Platformlar
Google Scholar
Erişim: scholar.google.com (ÜCRETSİZ)
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
- Makale atıf sayısı (en geniş kapsam)
- h-index (profil oluşturursanız)
- i10-index (10+ atıf alan makale sayısı)
- h5-index (dergi için son 5 yıl)
Avantajları:
- Ücretsiz ve açık erişim
- En geniş kapsam
- Tez, kitap, konferans dahil
Dezavantajları:
- Quartile bilgisi YOK
- Percentile YOK
- Kalite kontrolü zayıf
Dimensions
Erişim: app.dimensions.ai (Kısıtlı ücretsiz erişim)
Ulaşabileceğiniz Metrikler:
- Relative Citation Ratio (RCR)
- Field Citation Ratio (FCR)
- Altmetric Attention Score
- Patent citations
- Policy citations
Lens.org
Erişim: www.lens.org (ÜCRETSİZ)
Özellikler:
- Patent-makale bağlantıları
- Açık erişim odaklı
- Scholarly Works + Patents
Microsoft Academic (Kapatıldı)
2021’de kapatıldı, veriler OpenAlex’e aktarıldı.
OpenAlex
Erişim: openalex.org (ÜCRETSİZ)
Özellikler:
- 250 milyon+ akademik eser
- Açık API
- Microsoft Academic’in devamı
📊 Metrik Karşılaştırma Tablosu
| Metrik | WoS/JCR | Scopus/SJR | Google Scholar | InCites | SciVal |
|---|---|---|---|---|---|
| Impact Factor | ✅ | ❌ | ❌ | ✅ | ❌ |
| Q1-Q4 Quartile | ✅ | ✅ (SJR) | ❌ | ✅ | ❌ |
| Percentile | ✅ | ✅ (CiteScore) | ❌ | ✅ | ✅ |
| CiteScore | ❌ | ✅ | ❌ | ❌ | ✅ |
| SJR | ❌ | ✅ | ❌ | ❌ | ❌ |
| h-index (dergi) | ❌ | ✅ | ✅ (h5) | ❌ | ❌ |
| h-index (yazar) | ✅ | ✅ | ✅ | ✅ | ✅ |
| CNCI | ❌ | ❌ | ❌ | ✅ | ❌ |
| FWCI | ❌ | ✅ | ❌ | ❌ | ✅ |
| ESI Highly Cited | ✅ | ❌ | ❌ | ✅ | ❌ |
| Altmetrics | ❌ | ✅ (PlumX) | ❌ | ❌ | ✅ |
🎯 Hangi Platformu Ne İçin Kullanmalı?
Dergi Kalitesini Değerlendirmek İçin
Impact Factor arıyorsanız: → Journal Citation Reports (JCR)
SJR Quartile arıyorsanız: → SCImago (ücretsiz)
CiteScore Percentile arıyorsanız: → Scopus Sources
Hızlı ve ücretsiz kontrol: → SCImago + Google Scholar h5-index
Makale Performansını Ölçmek İçin
WoS atıfları: → Web of Science Core Collection
Scopus atıfları: → Scopus (genelde WoS’tan fazla)
En geniş atıf kapsamı: → Google Scholar
Alan normalize atıf: → InCites (CNCI) veya Scopus (FWCI)
Yazar Performansını Değerlendirmek İçin
h-index karşılaştırması:
- WoS h-index: En konservatif
- Scopus h-index: Orta
- Google Scholar h-index: En yüksek
Percentile değerlendirmesi: → InCites Author Profile
Kapsamlı analiz: → SciVal Researcher Profile
Kurumsal Performans Analizi İçin
Detaylı benchmarking: → InCites veya SciVal
Ücretsiz alternatif: → SCImago Institutions Rankings
Açık erişim odaklı: → OpenAlex veya Lens.org
🔄 Neden Farklı Sonuçlar Alıyoruz?
1. Veri Tabanı Kapsamı Farkları
- WoS: 21.000 dergi (seçici)
- Scopus: 40.000 dergi (kapsayıcı)
- Google Scholar: Sınırsız (kontrolsüz)
2. Güncelleme Periyotları
- WoS: Haftalık
- Scopus: Günlük
- JCR: Yıllık (Haziran)
- SCImago: Yıllık (Nisan-Mayıs)
3. Hesaplama Yöntemleri
Impact Factor: 2 yıllık atıf / 2 yıllık makale+review CiteScore: 4 yıllık atıf / 4 yıllık tüm belgeler SJR: Prestij ağırlıklı, iteratif algoritma
4. Belge Türü Farklılıkları
- JCR: Sadece “citable items” (makale, review)
- CiteScore: Tüm belge türleri
- Google Scholar: Her şey (tez, kitap, preprint)
5. Kategori Tanımları
Aynı dergi:
- WoS’ta “Oncology” + “Medicine, General”
- Scopus’ta “Cancer Research” + “Medicine (misc.)”
- Farklı kategoriler = Farklı quartile
📝 Pratik Kullanım Rehberi
Adım 1: Dergiyi Kontrol Edin
- JCR’de Impact Factor ve Quartile
- jcr.clarivate.com
- Journal adı ile arama
- Her kategori için Q değeri
- SCImago’da SJR Quartile
- scimagojr.com
- Ücretsiz erişim
- Yıllık Q değişimi grafiği
- Scopus’ta CiteScore Percentile
- Sources menüsü
- CiteScore Tracker
- Subject area percentile
Adım 2: Makale Performansını Ölçün
- Atıf sayısı toplama
- WoS: Times Cited
- Scopus: Cited by
- Google Scholar: Cited by
- En yükseğini kullanın
- Normalize değer hesaplama
- InCites: CNCI değeri
- Scopus: FWCI değeri
-
1 = Ortalamanın üstü
- Percentile belirleme
- InCites: Percentile in Subject Area
- ESI: Highly Cited kontrolü
Adım 3: Raporlama
Örnek Raporlama: “Bu makale, Impact Factor 5.2 (Q1, JCR 2023) olan Journal of X’te yayımlanmıştır. Makale, Web of Science’ta 25, Scopus’ta 32 atıf almıştır. InCites CNCI değeri 2.3 ile dünya ortalamasının 2.3 katı atıf almıştır. CiteScore percentile değeri 89’dur.”
🚀 Gelişmiş Özellikler ve İpuçları
InCites’ta Percentile Analizi
Global Percentile vs Subject Percentile:
- Global: Tüm bilim alanları içinde
- Subject: Sadece kendi alanı içinde
- Article-level: Makale bazında
- Journal-level: Dergi bazında
Percentile Tersine Çalışır:
- 99th percentile = Top %1
- 90th percentile = Top %10
- 75th percentile = Top %25 (Q1 sınırı)
JCR’de Çoklu Kategori Analizi
Bir dergi 5 kategoride ise:
- Medicine, General: Q2
- Oncology: Q1
- Surgery: Q3
- Best Quartile: Q1 (en iyi olan)
- Average Quartile: Hesaplanmaz
Scopus’ta FWCI Yorumlama
- FWCI = 1.0: Dünya ortalaması
- FWCI = 1.5: %50 fazla atıf
- FWCI = 0.5: %50 az atıf
- FWCI > 2.0: Çok yüksek etki
ESI’da Highly Cited Papers
- Son 10 yılın verileri
- Yıl ve alan bazında top %1
- 2 ayda bir güncelleme
- Yaklaşık 150.000 makale (dünya geneli)
🎓 Türkiye’de Hangi Metrikler Kullanılıyor?
Doçentlik Kriterleri (ÜAK)
- WoS Impact Factor Q değerleri
- SCI/SSCI/AHCI indeks
- ESCI kabul edilir (düşük puan)
- Scopus Q değerleri de kabul
Akademik Teşvik (YÖK)
- Q1: 30 puan
- Q2: 25 puan
- Q3: 20 puan
- Q4: 15 puan
- ESCI: 10 puan (WoS veya Scopus quartile kabul)
TÜBİTAK Projeleri
- WoS yayın sayısı
- Q1 yayın oranı
- h-index değeri
- CNCI/FWCI skorları
Üniversite Yükseltme Kriterleri
Her üniversite farklı:
- Bazıları sadece WoS
- Bazıları Scopus da kabul
- Q1 zorunluluğu olanlar var
- Percentile kullananlar artıyor
❓ Sık Sorulan Sorular
S: WoS’ta Q1, Scopus’ta Q2. Hangisi doğru? C: İkisi de doğru. Farklı veri tabanları, farklı sıralama.
S: Percentile mı Quartile mı daha iyi? C: Percentile daha hassas (1-100), Quartile daha yaygın (1-4).
S: CiteScore neden Impact Factor’dan yüksek? C: 4 yıllık pencere ve tüm belge türlerini sayması nedeniyle.
S: Best Quartile ne demek? C: Derginin bulunduğu kategoriler içinde en iyi quartile değeri.
S: CNCI ve FWCI arasındaki fark nedir? C: CNCI (WoS), FWCI (Scopus). İkisi de normalize atıf, farklı algoritmalar.
S: Google Scholar metriklerini kullanmalı mıyım? C: Ek bilgi için evet, ama resmi değerlendirmelerde genelde kabul edilmez.
📊 Hızlı Başvuru Tablosu
| Ne Arıyorsunuz? | Nereye Bakın? | Ücret |
|---|---|---|
| Impact Factor | JCR | Ücretli |
| WoS Quartile | JCR | Ücretli |
| SJR Quartile | SCImago | ÜCRETSİZ |
| CiteScore | Scopus | Ücretli |
| CiteScore Percentile | Scopus | Ücretli |
| WoS Atıf | Web of Science | Ücretli |
| Scopus Atıf | Scopus | Ücretli |
| Google Atıf | Google Scholar | ÜCRETSİZ |
| CNCI | InCites | Ücretli |
| FWCI | Scopus/SciVal | Ücretli |
| h-index (yazar) | WoS/Scopus/Google | Değişken |
| ESI Highly Cited | InCites/ESI | Ücretli |
| Altmetrics | PlumX/Altmetric | Kısmi ücretsiz |
Sonuç ve Öneriler
Akademik makale ölçüm kriterleri ve platformları karmaşık bir ekosistem oluşturuyor. Tek bir metriğe bağlı kalmak yerine, çoklu platformları kullanmak en doğru değerlendirmeyi sağlar.
Ana Prensipler:
- Quartile için: JCR (WoS) veya SCImago (Scopus)
- Percentile için: InCites veya CiteScore Percentile
- Atıf analizi için: WoS + Scopus + Google Scholar
- Normalize metrikler için: CNCI (InCites) veya FWCI (Scopus)
- Ücretsiz alternatif: SCImago + Google Scholar
Kritik Hatırlatmalar:
- Farklı platformlarda farklı sonuçlar normaldir
- Güncellik tarihlerine dikkat edin
- Kategori farklılıkları quartile’ı etkiler
- Best/highest quartile değerini kullanın
- Resmi işlemlerde WoS/Scopus tercih edilir
Unutmayın: Metrikler araştırma kalitesinin sadece bir boyutudur. Gerçek etki, topluma ve bilime katkıyla ölçülür. Bu platformları araç olarak kullanın, amaç haline getirmeyin.
Bu yazı, akademik performans metriklerini anlamak ve farklı platformları etkin kullanmak isteyen araştırmacılar için hazırlanmıştır. Platform erişimleri kurumsal aboneliklere bağlı olabilir.
Anahtar Kelimeler: akademik makale ölçüm kriterleri, Q1 Q2 quartile nedir, InCites SciVal karşılaştırma, WoS Scopus farkları, percentile hesaplama
